Nikolaus Kopernikus, lehçesiyle Mikołaj Kopernik ve bizim bildiğimiz kısa ismiyle Kopernik, tarihin en eşsiz bilim insanlarından biri… 500 yıl önce, Dünya’nın güneşin etrafında döndüğünü açıklayabilen bir astronomdu. Bir polimata uygun bir şekilde matematikçi, mühendis, yazar, ekonomi teorisyeni ve tıp doktoru olarak bilgi ve düşünce üretti.
Copernicus, 1473 yılında Toruń’da doğdu. Bir yerel tüccarın dört çocuğundan en küçüğüydü. Babasının ölümünden sonra, eğitiminden amcası sorumlu oldu. Genç bilgin başlangıçta 1491-1494 yılları arasında Kraków Üniversitesi’nde ve daha sonra İtalya’daki Bologna, Padua ve Ferrara üniversitelerinde eğitim gördü.
Tıp, hukuk, matematik, astronomi gibi konuları çalıştıktan sonra, Copernicus 1503 yılında evine döndü, matematik alanında araştırmalarını sürdürürken doktorluğuna devam etti. O dönemde, hem astronomi hem de müzik matematiğin dalları olarak kabul ediliyordu. İki etkili ekonomi teorisi geliştirdi. Bu teori daha sonra John Locke ve David Hume tarafından yeniden kullanıldı, 1960’larda Milton Friedman tarafından popülerleştirildi.
Copernicus’un bilime katkılarının temeli, evrenin devrim niteliğindeki modeliydi. Dünya’nın evrenin sabit merkezi olduğunu iddia eden egemen modelin aksine, Copernicus Dünya ve diğer gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü savundu. Ayrıca gezegen yörüngelerinin boyutlarını güneş ile Dünya arasındaki mesafe olarak ifade ederek karşılaştırma yapabildi.
Copernicus, işlerinin kilise ve meslektaşlar tarafından nasıl karşılanacağından korkuyordu. Başyapıtı olan “De Revolutionibus Orbium Coelestium” (Gök Cisimlerinin Hareketi Üzerine) 1543 yılında ölümünden hemen önce yayımlandı. Bu eserin yayımlanması, evren anlayışımızda devrim niteliğinde değişimlere yol açtı ve ölümünden 20 yıldan fazla sonra doğan Galileo gibi gelecekteki gökbilimcilerin yolunu açtı.
1543 yılında Frombork, Polonya’da ölümünden sonra, Kopernik bölgedeki yerel katedrale gömüldü. Ve hemen sonra, mezarının yeri kaybedildi. Büyük bilim insanının yattığı Frombork Katedrali, çoğu isimsiz mezarlarda yatan 100’den fazla kişinin son istirahat yeri olarak hizmet veriyor.
Kopernik’in kalıntılarını bulmak için 16. ve 17. yüzyıllara kadar uzanan birçok başarısız deneme oldu. Diğer bir başarısız deneme, Fransız imparatoru Napolyon tarafından 1807’deki Eylau Muharebesi’nden sonra yapıldı. Napolyon, Kopernik’e bir polimat, matematikçi ve astronom olarak çok büyük bir saygı duyuyordu. 2005 yılında, bir grup Polonyalı arkeolog aramayı üstlendi.
Onları tarihçi Jerzy Sikorski’nin teorisi yönlendirdi. Frombork Katedrali’nin Papazı olarak görev yapan Copernicus’un, görev süresi boyunca sorumlu olduğu katedralin yakınında gömüleceğini düşünüyordu. En mantıklı yer, Saint Wacław’ın Altarı olarak bilinen ve şimdi Kutsal Haç Altarı olarak bilinen yerdi.
Bu altarın yakınında, 60 ila 70 yaşları arasında bir erkeğe ait eksik bir iskelet de dahil olmak üzere on üç iskelet keşfedildi. Diğerlerinden farklılığıyla dikkat çeken bir iskeletin kafatası, bir yüz rekonstrüksiyonunun temeli olarak hizmet etti.
Morfolojik çalışmaların yanı sıra, tarihsel veya eski kalıntıların tanımlanmasında DNA analizi sıkça kullanılır. Uygun referans malzemesi kaynağını belirleme konusunda önemli bir zorluk vardı. Kopernikus’un herhangi bir akrabasına ait bilinen kalıntı yoktu. Ancak 2006’da, yeni bir DNA referans malzemesi kaynağı ortaya çıktı. Kopernik’in uzun yıllar kullandığı bir astronomik referans kitabının sayfaları arasında saç bulundu.
Bu kitap, 17. yüzyılın ortalarında Polonya’yı işgal eden İsveç’in savaş ganimeti olarak alınmıştı. Şu anda Uppsala Üniversitesi Gustavianum Müzesi’nde bulunuyor.
Dikkatle incelemeler sonucunda kitabın başlıca kullanıcısı olan Kopernik’e ait olabilecek birkaç saç tespit etti. Sonuç olarak, bu saçlar, diş ve kemik materyaliyle genetik karşılaştırma için potansiyel referans malzemesi olarak değerlendirildi. Saçlar, bulunan iskeletin diş ve kemiklerinden alınan DNA ile karşılaştırıldı. Hem dişlerden alınan mitokondriyal DNA hem de iskelet örneği, saçlarınkileriyle eşleşti. Bu da kalıntıların gerçekten de Nicholas Copernicus’a ait olabileceğini güçlü bir şekilde ortaya çıkardı.
Arkeolojik kazı, morfolojik çalışmalar ve gelişmiş DNA analizi gibi çok disiplinli çabalar, etkileyici bir sonuç vermiş oldu. Bu olağanüstü buluntu, bilim tarihindeki en etkili figürlerden birinin son istirahat yerine ışık tutmanın yanı sıra, modern bilimsel yöntemlerin tarihsel verileri doğrulamadaki derinliğini de kanıtladı.
