Antik Yunan’ın savaşlarla sarsılan, güç dengelerinin sürekli değiştiği bir dönemde, tarihe damgasını vuran efsanevi bir ordu doğdu: Thebai’nin Kutsal Birliği (Sacred Band of Thebes). MÖ 4. yüzyılda kurulan bu özel birlik, her biri savaşma yeteneğiyle öne çıkan, 150 erkek çiftten oluşuyordu. Bu birlik yalnızca askeri bir güç değil, aynı zamanda aşkın savaş meydanında birleştirici bir kuvvet olabileceğinin tarihsel bir sembolüydü.
Aşkın Savaşla Buluştuğu Yer
Kutsal Birlik kurulurken, sosyal sınıf ayrımı gözetmeksizin, yalnızca yetenek ve liyakate dayalı olarak 300 savaşçı seçildi. Plutarkhos’un aktardığına göre, bu savaşçılar ikili eşleşmelerle sevgililer olarak birbirine bağlandı. Antik çağın önemli yazarlarından Athenaeus bu eşleşmelerin nedenini şöyle açıklar:
“Sevgililer ve sevdikleri tanrı Eros’un yüceliğini simgelerler. Zira onurlarını yitirip utanç dolu bir yaşam sürmektense, şanlı bir ölüm kucaklamayı yeğlerler.”
Bu ordu yapısı, yalnızca fiziksel değil, duygusal bir bağlılıkla da güçlenmişti. Platon’un Symposion adlı eserinde bu fikri destekleyen satırlar yer alır:
“Eğer bir devlet ya da ordu, yalnızca âşıklar ve onların sevgililerinden oluşsaydı… birbirlerinin yanında savaşırken, sayıca az olsalar bile dünyayı fethedebilirlerdi. Zira hangi âşık, sevgilisinin önünde mevzisini terk etmeyi ya da silahlarını atmayı göze alabilir? Bu utanç yerine bin kez ölmeyi seçer.”
Tarihi kaynaklara göre Kutsal Birlik’e katılanlar 20-21 yaşlarındaydı ve 30 yaşına geldiklerinde emekliye ayrılırlardı. Birlik, 150 erkek çiftten oluşuyordu; her çift, bir yaşça büyük erastes (ἐραστής, “âşık”) ve bir genç eromenos (ἐρώμενος, “sevgili”) içeriyordu. Birliğin “kutsal” olarak adlandırılmasının kökeni Dinarkhos ve dönemin diğer tarihçileri tarafından açıklanmaz. Ancak Plutarkhos’a göre bu adlandırma, Thebai’de Herakles’in sevgililerinden biri olan Iolaos’un kutsal alanında âşık ile sevgili arasında edilen kutsal yeminlerden kaynaklanır.
Kutsal Birlik, Cadmea’da (Thebai akropolü) kalıcı bir güç olarak konuşlandırılmıştı; bu durum, muhtemelen merkeze gelecekteki dış saldırılara karşı için planlanmıştı. Zaman zaman “Şehir Birliği” (ἐκ πόλεως λόχος) olarak da anılmışlardır; çünkü askerî eğitimleri ve barınmaları Boiotia kent devleti tarafından finanse edilmekteydi. Birliğin düzenli eğitimleri arasında güreş ve dans da yer alıyordu.
İlk Zafer, Son Direniş
Thebai kent devleti üzerindeki Spartalı hâkimiyetini yıkmaları, Kutsal Birlik’in ilk büyük zaferiydi. Bu zaferin ardından, Yunan dünyasında yenilmez bir güç olarak ün kazandılar. Ancak bu ün, 338 yılında Khaironeia’da (Chaeronea) son buldu.
Makedonya Kralı II. Philip ve oğlu Alexander (Büyük İskender) önderliğindeki ordu, Yunan kent devletlerine saldırdı. Ana Thebai ordusu ve müttefikleri bu saldırı karşısında geri çekildi. Ancak Kutsal Birlik teslim olmayı reddetti. Sadece 300 kişilik bu birlik, binlerce kişilik düşmana karşı son nefesine kadar savaştı. Kaçmadılar. Teslim olmadılar. Birliklerini ve aşklarını sonuna kadar korudular. Thebaililer, bu kahramanlar için Khaironeia’da düştükleri yere toplu bir mezar inşa etti. Üzerine ise devasa bir aslan heykeli diktiler.
Mermerin Altındaki Tarih
Yüzyıllar geçti. Antik dünyanın bu eşsiz birlikteliği, zamanın tozları altında unutuldu. Ta ki 1812 yılında, İngiliz bir gezginin Khaironeia’da bir mermer parçasına takılıp düşmesine kadar. Bu rastlantı, tarihin yeniden canlanmasına neden oldu. Heykelin bulunduğu alanda yapılan kazılar sonucunda, Kutsal Birlik üyelerine ait olduğu düşünülen 254 erkek iskeleti gün yüzüne çıkarıldı. 19. yüzyılın sonlarında restore edilen Khaironeia Aslanı, bugün hâlâ orada, sessizce bu cesur savaşçıların mezarını bekliyor.
Thebai’nin Kutsal Birliği, yalnızca askeri bir oluşum değil, aşkın savaş meydanındaki karşılığı, onurun ve sadakatin sonuna kadar yaşanabileceğinin bir ispatı. Bugün birçok tarihçi, bu birliğin yalnızca savaş gücüyle değil, oluşturduğu bağın gücüyle de efsaneleştiğini kabul eder.
